Linux دېگەن زادى نېمە؟

Linux دېگەن زادى نېمە؟ (What is Linux)ئۇزۇن زامانلار ئىگىرى، (70-يىللىرى ) Windows تېخى مەيدانغا كەلمىگەن ئىدى. UNIX بولسا ئىشلىتىش دائىرىسى ناھايىتى كەڭ بولغان مەشغۇلات سىستېمىسى ئىدى.ئەپسۇسكى بۇ مەشغۇلات سىستېمىسىنىڭ باھاسى يېقىندا پەيدا بولغان Windows مەشغۇلات سىستېمىسىدىنمۇ خىلى يۇقىرى ئىدى.شۇنىڭ بىلەن بىر ئاقكۆڭۈل كىشى (مەن ئۇ كىشىنىڭ ئىسمىنىڭ قانداق يىزىلىشىنى ئۇنتۇلۇپ قاپتىمەن، شۇڭا ئاقكۆڭۈل بىر كىشى دەپ تۇراي، ھەرھالدا ئىسمىنى خاتا يىزىپ قويغاندىن كۆپ ياخشىدۇ) ھەقسىز مەشغۇلات سىستېىمىسىدنن بىرنى تۈزۈپ چىقماقچى بولۇپ، ئۇزۇن ۋاقت سەرپ قىلىپ بىر مەشغۇلات سىستېمىسىدىن بىرنى تۈزۈپ چىققان. ھالبۇكى بۇ سىستېما ناھايىتى چوڭ، چوڭ بولغاندىمۇ چوڭلۇقنىڭ چىكىگە يەتكەن. ئۇنىڭ ئىچىدە مەشغۇلات سىستېمىسى، يۇمشاق دېتال، ھەر خىل ھۆججەت، ھەر خىل مىدىيانىڭ ماتېرياللىرى ۋە باشقا نۇرغۇن نەرسىلەر بار ئىدى. مۇشۇ ھەممە نەرسىلەر پەقەت بىرلا كىلىشىمنى ئورتاق ئىشلىتىلگەن ئىدى. بۇ دەل بىز دائىم تىلغا ئالىدىغان GPL كىلىشىمى ياكى LGPL كىلىشىمى ئىدى. بۇ كىشى بۇ سىستېمىسىغا ناھايىتى ھەيۋەت بىر ئىسىمدىن بىرنى قويماقچى بولۇپ، GNU-GUN is Not Unix دەپ قويۇپتۇ. يەنى« GNU-GUN بولسا Unix ئەمەس.» دېگەن مەنىدە.
LGPL كىلىشىمنى ئاددى قىلىپ چۈشەندۈرگەندە بارلىق ئەسلى كودى ئاشكارىلانغان، ھەرقانداق ئادەم ھەقسىز ئىرىشىدىغان، شۇنداقلا كود قوشۇشقا ۋە ئۆچۈرۈۋىتىشكە، ئۆزگەرتىشكە بولىدۇ، ھەتتا پۇلغا ساتسىمۇ بولىدۇ، لېكىن ئۆزگەرتكەن يۇمشاق دېتال ۋە كود قوشۇپ ياسىاپ ساتماقچى بولغان يۇمشاق دېتال چوقۇم GPL كىلىشىمى ئىشلىتىشى كېرەك دېگەندىن ئىبارەت.
Linux بولسا دەل مۇشۇ GNU سىستېمىسى ئىچىدىكى ئەڭ ياخشى تۈزۈلگەن بىر مەشغۇلات سىستېمىسىدۇر. لىكىن Linux مەشغۇلات سىستېمىسىنىڭ پەقەت بىرلا يادروسى بار. بۇ مەشغۇلات سىستېمىسى يادروسىنى فىللاندىيىلىك Linus ئىسىملىك بىر كىشى ياساپ چىققان. ھازىر بىز ئىشلىتىۋاتقان Linux مەشغۇلات سىستېمىسى دەل Linux يادروسىغا GNU سىستېمىسىدىكى نورغۇنلىغان ئىسىل قوللىنىشچان يۇمشاق دېتاللارنىڭ قوشۇلىشى بىلەن ياسالغان. ئامرىكا Redhat شىركىتى Redhat Linux نى ياساپ تارقاتقان، فرانسىيە Mandrake شىركىتى Mandrake Linux ياساپ تارقاتقان، گىرمانىيە SUSE شىركىتى SUSE Linux ياساپ تارقاتقان.Linuxمەشغۇلات سىستېمىسىنى قاچىلاش Windows مەشغۇلات سىستېمىسىنى قاچىلاشقا ئاساسىي جەھەتتىنئوخشىشىپ كىتىدۇ. سىزنىڭ دىققەت قىلىدىغان بىر ئىشىڭىز، ئالدى بىلەن ئالماشتۇرۇش رايونىدىن بىرنى ياسىۋىلىش. بۇنى ئادەتتە SWAPدەپ ئاتايمىز. بۇ Windows دا دىيىلىۋاتقان سۈنئىي ئىچكى ساقلىغۇچ بىلەن باراۋەر. ئادەتتە دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن Linuxمەشغۇلات سىستېمىسىدىن باشقا Linuxمەشغۇلات سىستېمىسى توردىن قاچىلاش تېخنىكىسىنى قوللايدۇ، بىۋاستە توردىن قاچىلىسىڭىز بولىدۇ. ئەگەر سىز دۆلىتىمىزدە ئىشلەنگەن Linuxمەشغۇلات سىستېمىسىنى قاچىلىماقچى بولسىڭىز، پەقەتلا تەخسە ئارقىلىق قاچىلىيالايسىز. ئالدى بىلەن تەخسىنى سالىسىز، تەخسىيەياتقۇنى بىرىنچى قوزغىلىش دېتالى قىلىپ تاللايسىز، تەخسىدىن قوزغىلىپ قىزىل بايراق Linux نىڭ رەسىمى كۆرۈنىدۇ. ئاندىن قاچىلاشنى تاللايسىز. (سىز خەنزۇچىنى ئازراقلا بىلسىڭىز چوقۇم قىيلانمايسىز.) ئاندىن بىر يەردە كونۇپكا تاختىسى شەكلىنى تاللاڭ دەيدۇ، سىز pc104 شەكلىنى تاللىسىڭىز بولىدۇ.ئاندىن سىستېمىنىڭ قاچىلاش تىپىنى سورايدۇ، مېھمان (Custom) شەكلىنى تاللىسىڭىز بولىدۇ، (ياكى باشقا شەكىلنى تاللىسىڭىزمۇ بولىدۇ. ) باشقا جايلىرىنى چوقۇم ياخشى قىلالايسىز. تۆۋەندە مەن سىزگە Linux ھالىتىدىكى قاتتىق دىسكا رايونىنىڭ ئىپادىلىنىشىنى تونۇشتۇرۇپ ئۆتەي.ئادەتتە C رايونغا ماس كىلىدىغىنى يەنى س رايوننى كۆرسىتىدىغىنى /dev/hda1 D رايونغا ماس كىلىدىغىنى، يەنى د رايوننى كۆرسىتىدىغىنى dev/hda5 E رايونغا ماس كىلىدىغىنى يەنى ئى رايوننى كۆرسىتىدىغىنى /dev/hda6 F رايونغا ماس كىلىدىغىنى يەنى ف رايوننى كۆرسىتىدىغىنى dev/hda7 بۇ مەشغۇلات سىستېمىسىمۇ خۇددى Windows قا ئوخشاش دىسكا رايوننى فورماتلاش باسقۇچىغا كىرىدۇ. سىز سىستېما قاچىلىماقچى بولغان رايونىنى يۇيىۋىتىسىز، ئاندىن ئۇنىڭغا SWAP تىپىدا يېڭى رايون قۇرىسىز، (چوڭلۇقىنى ئىككىنىڭ ھەسسىلىك سانى بويىچە تەڭشەڭ، ئەگەر ئىچكى ساقلىغۇچىڭىز 128 مىگابايىت بولسا بۇ رايوننىڭ چوڭلۇقىنى بۇنىڭ ئۈچ-تۆت ھەسسىسى قىلىپ تەڭشەڭ، ئەگەر ئىچكى ساقلىغۇچىڭىز 512مىگابايىت بولسا بۇ رايوننى بۇنىڭ بىر ھەسسىچىلىك قىلىپ تەڭشىسىڭىزمۇ بولىدۇ. ئىشقىلىپ ئىككىنىڭ ھەسسىلىك سانى بويىچە تەڭشەڭ) دەپ كۆرسىتىپ بەرسىڭىزلا بولىدۇ. ئاشقان قىسمىدا يەنە بىر رايون قۇرۇپ تىپىنى ext3 خىل قىلىپ تاللايسىز، ئاندىن ئۇنىڭ mount point تىپى تاللاش تۈرى چىقىدۇ، سىز ئۇنى “/”قىلىپ تەڭشىسىڭىزلا ئاشقان قىسمىنىڭ ھەممىسىنى بىر رايون قىلىپ بىرىدۇ. شۇنىڭ بىلەن قاچىلاش باشلىنىپ كىتىدۇ.
مەنبە: http://ukij.org/munber/viewthread.php?tid=315###